Ketellab

Van zware vervuiler naar duurzame werkplek

Na een langdurig renovatieproject van de Staalmanpleinbuurt komt het einde in zicht. De appartementen zijn verduurzaamd en opgeknapt, zodat de wijk klaar is voor de toekomst. Maar er is nog één gebouw die niet aangepakt is: het ketelhuis. De plek waar vroeger kolen werden gestookt om de hele buurt te verwarmen. Hoe kunnen we dat verduurzamen?

De uitdaging

Bij de Alliantie zijn we altijd op zoek naar plekken waar we onze duurzame innovaties kunnen testen. Dat gebeurt in huizen, maar kan ook in andere soort panden gedaan worden. Daarom hebben wij samen met het innovatielab, het regioteam en Logchies met een innovatieve blik naar de renovatie van dit oude ketelhuis gekeken. Voor welke innovaties kan dit oude gebouw een proeftuin zijn?

De innovatie

We toverden het Ketelhuis om tot het Ketellab; een plek waar we innovaties kunnen testen voordat ze op grote schaal toegepast worden. Al vanaf de opening testen we verschillende duurzame innovaties:

Opwarmen met restwarmte

Het eerste dat opviel is dat het ketelhuis een WOS ruimte herbergt; een kamer waar het stadswarmtenet binnenkomt om te worden verdeeld naar de woningen. Deze ruimte ontving veel restwarmte en is ook in de winter warm. Er is een methode ontwikkeld om middels een warmtepomp deze restwarmte te gebruiken voor het wijkkantoor. Hierdoor hoeft deze niet te worden aangesloten op het warmtenet en wordt de ruimte goedkoop verwarmd.

Voorzetplaten van zeewier

Het wijkteam zat in haar maag met een grote blinde muur aan de binnenkant van het kantoor. Daar moest een voorzetmuur voor, maar kan dat niet beter dan simpele gipsplaten? De winnaar van de innovatiedag 2022 kwam met dé oplossing, namelijk voorzetplaten van zeewier (bluebocks). Deze esthetische, mooie platen worden vergaard uit kelp en maakt gebruik van natuurlijk in kelp voorkomende lijm. De platen slaan langdurig veel CO2 op en reinigen de zee ook nog van stikstof tijdens het groeien.

Slim gebruik van regenwater

Wateropslag op platte daken is een onderwerp waar vanuit innovatie veel naar wordt gekeken. Klimaatadaptieve maatregelen zijn met name in bestaande bouw een uitdaging. Vanuit het innovatielab was er interesse om te experimenteren met een nieuwe vorm van tijdelijke wateropslag op het dak. Het RESILIO project (deeplink) volgt een retentieprincipe, maar er zijn ook ontwikkelingen in detentie daken. Daken die water langzaam afgeven aan het riool. Beide type daken hebben voor de hand liggende voor- en nadelen, maar de Alliantie wil meer ervaring opdoen met de plaatsing en effecten van dergelijke daken. Daarnaast is opslag van relatief schoon regenwater onder de grond ook voor ons een interessant onderwerp. Dit is meegenomen in het ontwerp van het ketelhuis.

De oplossing

Nu al werpt het Ketellab z'n vruchten af. Zo is de Alliantie is de eerste partij die bij Blueblocks een bestelling heeft geplaatst voor de plaatsing van zeewier platen voor binnen afwerking. Samen met de leverancier gaan we kijken naar de duurzaamheid van het materiaal. Blijft het goed? Wat als het nat wordt? Kan het worden geschilderd?

Ook gaat Logchies een warmtepomp aansluiten op een systeem dat zijn warmte uit de WOS ruimte haalt. Hoe efficiënt is dit? En hoe wordt de warmte verspreid in het vrij open kantoor? Halen we de kosten van de pomp eruit door gedurende de levensduur ervan geen aansluiting te hebben op het warmtenet?

Samen met Sempergreen is nagedacht over de invulling van het platte dak en is er gekozen voor een detentiedak. Het dak vangt een regenbui op en geeft dit binnen 54 uur weer af aan het riool. Het AMS institute gaat een vergelijkingsstudie uitvoeren voor detentiedaken en retentiedaken (RESILIO).

Tenslotte wordt er ook een waterzak van JustNimbus in de kruipruimte geplaatst. Een klein pomp zorgt ervoor dat de WC en wasmachine hierop kunnen worden aangesloten. De zak kan tot 4800 liter water vasthouden en is in aanschaf goedkoop.
Er is gekeken of er ook zonnepanelen konden worden geplaatst. Dat is verder misschien niet innovatief, maar hiermee werd een stap gezet naar een kantoor dat soms helemaal off the grid zou kunnen functioneren. Helaas bleek het plaatsen van panelen niet haalbaar.